Bu broşürün amacı bir deri hastalığı olan HS hastalığını daha iyi anlamanızı sağlamaktır. Genel hatlarıyla hastalığın ne olduğu, nedenleri, tedavi seçenekleri ve daha fazla bilgiye nereden ulaşılabileceği belirtilmektedir. Burada yazılanlar tedavi önerisi olmayıp, güncel kılavuzlar ışığında yazarın bilgi ve deneyimlerini yansıtmaktadır.

Hidradenitis süppürativa; her iki koltuk altı, göğüs altları, boyun, kasıklar, bacakların birbirine sürten yüzleri ve anogenital bölge gibi apokrin ter bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde tekrarlayıcı abselerle karakterize bir hastalıktır. Toplumun yaklaşık %1’inde görülen tablo en çok ergenlik civarında başlar ve kadınlarda daha sıktır.

Şekil 1: (A) Meme arasında birbirinden ayrık sivilce benzeri lezyonlar. (B) Koltuk altında nodüler lezyonlar birleşerek tünellerin gelişimine neden olur. (C) Benzer tünel lezyonların kasıklarda görünümü. (D) İlerleyen dönemde tüm koltuk altının tutulduğu şiddetli (Hurley evre-3) hastalık.

Hastalık kişiler arasında farklı şiddetlerde olabilir. Önemli bir grup hasta bu vücut bölgelerinde sivilce benzeri lezyonlarla çoğu zaman tanı almaksızın yaşamını sürdürür. Öte taraftan bu şekilde başlayan şikayetler çok ciddi tablolara da ilerleyebilir. Hastalığın erken dönemlerinde siyah noktalar ve sivilceler görülürken, ilerleyen dönemlerde yangılı (inflame; kırmızı, kızarık, ağrılı) ve akıntılı abseler deri altında oluşturdukları tüneller ile birbirleriyle birleşmeye ve yayılmaya başlar. Yazık ki hastalık ilerledikçe, skarlar (izler) gelişerek komplike olmakta ve tedavi süreci zorlaşmaktadır. (Şekil 1)

Halk arasında ‘köpek memesi’ olarak bilindiği söylenmekle birlikte, HS hastalarının çoğu ne yazık ki bu rahatsız edici tanımı ilk kez doktorlar ve internetten duymaktadır. Dolayısıyla bu damgalayıcı ismin yerine HS veya hidradenit denmesi daha sağlıklıdır ve bu konuda başta doktorların hassasiyeti gereklidir.

HS hem fiziksel hem de psikololojik olarak hastaları ciddi şekilde etkiler. Şiddetli ağrı etkilenen alanlarda hareket kısıtlılığına neden olurken günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Yine bu alanlarda akıntının varlığı ve kötü kokusu hastanın mutsuzluğuna, utanmasına ve güven eksikliğine neden olarak sosyal kaçınmaya neden olabilir.

Her ne kadar hastalığın neden oluştuğu tam olarak açıklanamasa da immun sistemin kıl foliküllerinde inflamasyon ve blokaja neden olabileceği düşünülmektedir. Deriye kıl folikülü vasıtasıyla salgılanan ter bezi içerikleri deri yüzeyine boşalamadığında, kıl folikülü şişerek patlayacak ve inflamasyona (yangı) neden olacaktır. Daha derin abse ve fistül gelişiminde, ter içeriğinin geriye zorlanması nedeniyle, içeriğindeki flora bakterileri ile birlikte daha derin dokulara yayılımı rol oynamaktadır.

Katkıda bulunan faktörler şunlardır;

• Apokrin ter bezlerine etki eden hormonlar rol oynayabilir. Kadınlarda mentrüel periodların öncesinde alevlenme görülebilir. (Bazı hastaların hormon tedavilerinden fayda görebilmesinin nedeni budur.)

• Deride normalde yaşayan bakteriler tıkalı kıl folikülü veya ter bezinde hapsolabilir. Bunun hastalığa neden mi olduğu, yoksa sadece inflamasyona mı neden olduğu açık değildir.

• İnflamasyon oluşumunda bağışıklık sistemi ön plandadır ve bağışıklığı baskılayıcı tedaviler faydalı olabilir.

• Bazı hastalarda, Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi bağırsak hastalıklarıyla ilişkili olabilir. Israrlı ishal, gaitada kan, açıklanamayan kilo kaybı ve devam eden karın ağrılarınız olduğu taktirde hekiminize müracaat edin.

• Akne, saçlı derinin disekan selüliti (tekrarlayan ve iz bırakan abseler) ve kıl dönmesi ile ilişkili olabilir.

• Sigara ve obezite HS ile ilişkilidir (HS hastalarının %60’ından fazlası sigara içicisidir). Her ne kadar normal kiloda ve sigara kullanmayan kişilerde HS görülse de bu faktörler hem hastalık gelişiminde hem de alevlenmelerinde role sahiptir.

• HS hastaları kolesterol yüksekliği, hipertansiyon ve diabet gibi hastalıklar açısından risk altındadır. Bu hastalıklar HS’ye neden olmaz, ancak şiddetli inflamasyon ilerleyen yıllarda bu hastalıkların gelişimini kolaylaştırır. Dolayısıyla hekiminiz taşıdığınız risk nedeniyle bu yönlerden sizi değerlendirecektir.

HS kalıtımsal mıdır?

Olguların 1/3’ünde görüldüğü üzere, HS bazen ailelerde görülebilmektedir. Bu durumdan HS gelişimine yatkınlık yaratan genlerin aktarımı sorumlu tutulmaktadır.

Tedavi her bireyde faklıdır ancak genel anlamda tıbbi ve cerrahi müdahalelerin birlikte yapıldığı bir hastalık olarak değerlendirilmelidir. İlaç tedavilerine benzer şekilde, cerrahi yaklaşımlar da erken dönemlerde daha basit iken, ilerleyen dönemlerde daha kapsamlı ameliyatlara ihtiyaç duyulmaktadır.

Şekil 2: Karbondioksit lazer ile hastalıklı alanın çıkarılmasının hemen sonrası ve yaklaşık 2. ayda yaranın kapandığı görünüm. Henüz kapanan pembe alanların tamamen iyileşmesi yaklaşık 6 ay daha devam edecektir.

Şekil 3: Tekrarlamaması için etkilenen tüm alanlar çıkarılmamalıdır. Bununla birlikte bu odağın bitirilmiş olması diğer alanlarda yeni lezyonlar çıkmayacağı anlamına gelmeyeceğinden tıbbi tedavi ile takip önemlidir. Rejeneratif yara örtüleri, hiperbarik oksijen gibi yaklaşımlar çok faydalı olduklarından imkanlar dahilinde yara iyileşmesini hızlandırmak için kullanılabiir.

Şekil 4: (A ve B) Skleroterapi ve intralezyonel kriyoterapi yöntemlerinde açık yara oluşturmaktan kaçınarak derinin altındaki hastalıklı dokunun yok edilmesi hedeflenir. Bununla birlikte bu yöntemlerde daha sınırlı da olsa elbette doku nekrozu (ölümü) görülür. (C ve D) Koltuk altındaki lezyonun öncesi ve 9 ay sonraki iz bırakarak iyileşmiş hali görülmektedir. Sınırlı hastalıkta faydalı olmakla birlikte, etkinlikleri daha kısıtlı olduğundan yaygın hastalıkta etkinlik beklenmemelidir.

HS’ye sahip olmanız sizin suçunuz değildir. İltihaplanma ve ağrı, evde rutin işleri yapma veya normal şekilde işe gitme yeteneğinizi etkilemenin yanında, hastalığın öngörülemezliği plan yapma konusunda sizi etkileyebilir. HS ile yaşamayı zaman zaman stresli ve duygusal olarak zorlayıcı bulabilirsiniz. Yalnız olmadığınızı ve yardım için ailenize ve arkadaşlarınıza başvurabileceğinizi unutmayın. Sevdiklerinizle olumlu konuşmalar yapmak, HS’nizin duygusal etkisini ve stresini azaltmaya yardımcı olabilir. HS’i olan diğer insanlarla bağlantı kurmak için güvenli bir alan sağlayan HS destek gruplarını internet ortamında bulabilirsiniz. Sizinkine benzer bir durumda olan insanların olduğunu bilmek bile yardımcı olabilir; HS’li akranlarınızdan bazıları, nasıl hissettiğinizi açıklamanız gerektiğinde size yeni yaklaşımlar, empati ve hatta sempatik bir kulak sağlayabilir. Dermatoloğunuza karşı açık ve dürüst olmak, onun nasıl olduğunuzu daha iyi anlamasını sağlayabilir. Ayrıca, stresinize yeni çözümler bulmak, sorunları daha net görmenize yardımcı olabilecek yeni bir bakış açısı sağlamak veya HS ile yaşamanın getirdiği duygusal sorunlarla baş etmek üzere bir psikoloğa danışabilirsiniz. Çalışıyorsanız yöneticinizle HS hakkında görüşmek isteyebilirsiniz: birlikte ortaya çıkan sorunları çözebilir ve iş baskısını hafifletmenin yollarına karar verebilirsiniz. Örneğin, işvereniniz işyerinde rahat bir gardırop sahibi olmanızı kabul edebilir veya bazı günler evden çalışmanıza izin vererek rahatsızlığınızı en aza indirmeyi kabul edebilir.

FAYDALI DİĞER WEB SAYFALARI:

https://turkdermatoloji.org.tr/media/hasta_bilgilendirme/hidradenitis.pdf

https://www.bad.org.uk/shared/get-file.ashx?id=88&itemtype=document

https://www.aad.org/public/diseases/a-z/hidradenitis-suppurativa-treatment